Twee filmtips van Wies Sanders om de wintermaand goed door te komen. Bad guys in de stad, daar gaan de films Push en Les Misérables over. Bad realtors & bad cops om specifieker te zijn, maar de films zetten je ook aan het denken over hoe destructief gedrag in een systeem zit gebakken. Met onschuldige wijken en burgers in de knel.
De documentaire Push (Fredrik Gertten) is een rondtocht langs wereldsteden en stedelijke experts, een tocht waarin je als kijker meeloopt met de gezant van de Verenigde Naties, Leilani Farha, voor huisvesting. Adequate, betaalbare huisvesting is immers een mensenrecht, waar Farha zich beroepshalve voor inzet, rapporteert en alarmeert. Over de hele wereld wordt dit recht met voeten getreden, ongeacht de rijkdom of democratie in een land. De documentaire laat zien waar, hoe en waarom dat kan gebeuren.
‘Gentrification? If only!’, zegt Saskia Sassen in Push. Het gaat allang niet meer om gentrificatie alleen. Verdringing van betaalbare woningen neemt de laatste jaren vormen aan van een onzichtbare space invader: speculanten zetten hun kapitaal vast in stenen zonder lastige huurders toe te laten. Daardoor worden inwoners van een stad door woningonttrekking direct verdrongen naar de randen, of zelfs uit een de stad. Maar verdringing gebeurt ook indirect vanwege de onnatuurlijke prijsopdrijving. In de film komen tenenkrommende voorbeelden aan bod met het pijnlijk-hilarisch gefilmde ‘debat’ tijdens de VN-bijeenkomst als hoogtepunt; nobody gives a damn.
Bad guy in de documentaire Push (still uit de film)
Wat te doen, is dan de vraag, en zowel VN-gazant Farha als regisseur Gertten kunnen er geen krachtig antwoord op geven. Amsterdam gaat zelfbewoningsplicht uitproberen, de stad Berlijn koopt private gronden terug. Maar het zijn druppels op de gloeiende plaat, speldenprikjes in een vastgoedoorlog vol zwaar geschut. Je moet de film zeker bekijken maar het is een treurig stemmende documentaire, die bovendien slechts één kant van het verhaal kan tonen omdat speculanten à la Blackstone niet bereid zijn in dialoog te gaan: No comment.
Actie dus!
Push ging tijdens IDFA in Nederlandse première en is zo nu en dan op locatie te zien en online te huur voor € 4,48
Still uit de film Les Misérables met de foto van JR ‘Hold Up’
De foto ‘Hold Up’ van JR is beroemd: een man kijkt ons dwars door de camera in de ogen, dreigend met iets dat op het eerste gezicht een geweer lijkt, maar bij nadere beschouwing een videocamera is. De foto is gemaakt in Montfermeil een voorstad van Parijs, toevallig ook de locatie van Victor Hugo’s klassieker Les Misérables. In de film Les Misérables, die deze week in Nederland uitkomt, is de foto te zien op een van de muren van de flatgebouwen. Een grapje van de regisseur, want die man in de foto, dat is hijzelf, Ladj Ly.
De film Les Misérables verwijst op meer manieren dan alleen de titel naar de klassieker van Victor Hugo, maar uiteindelijk is de film beter te begrijpen als een update van de film La Haine, de beroemde banlieue-speelfilm onder regie van Mathieu Kassovitz uit 1995. Ly besloot na het zien van La Haine om filmmaker te worden en maakte al een documentaire en opvallende korte films over de banlieue voordat hij debuteerde met deze succesvolle lange speelfilm. De overeenkomsten tussen La Haine en Les Miserables zijn frappant: de cameravoering, de rol van muziek, hoe de stad en de banlieue worden verbeeld en natuurlijk de kern van het verhaal: een rauw-realistische vertelling over hoe politie en jongeren in de banlieue steeds weer een kruitvat van wantrouwen en agressie vormen.
Net als La Haine is Les Misérables een film waar je de adem vasthoudt in de hoop dat het goed afloopt, tegen beter weten in. De openingsscène bij de Arc de Triomphe is prachtig, het hele land is saamhorig in het supporteren van het nationale voetbalteam. Daarna richt de camera zich op de banlieue waar die saamhorigheid slechts oppervlakkig blijkt te zijn als een politieagent per ongeluk een jongen in het gezicht schiet met een rubber kogel. Het resoneert met de rellen die in 2015 ontstonden toen twee vluchtende jongens werden geëlektrocuteerd toen ze schuilden in een transformatorhuisje. De ‘update’ met La Haine zit in de details, zoals de wijze waarop de moslimvaders in de wijk proberen de boel bij elkaar te houden via het geloof. Er wordt overtuigend gefilmd hoe de wijk sociaal functioneert met de verschillende gemeenschappen die – afhankelijk van je afkomst of geloof – dan weer een moskee, een winkel, school, dak, trappenhuis, speelveld of koffiehuis als ontmoetingsplek hebben. Meer dan in La Haine speelt de film zich bijna volledig af in de isolatie van de banlieue, die er bijna hetzelfde uitziet als decennia geleden. Maar dit is geen banlieue van Parijs meer, het is een eigen gebied geworden, met een enorme stigmatisering waar alleen de ‘verse’ politieman zich nog verbaast over onrecht.
Nee, t’is ook weer geen opbeurende film, maar net zo’n must-see als La Haine. Kijk op film.nl waar en hoe je de film kunt bekijken.
